Leabhar Ùr mu dheidhinn Ainmean-Àite

Tha Ainmean-Àite na h-Alba fìor thoilichte innse gu bheilear a’ foillseachadh Scottish Gaelic Place-Names: The Collected Works of Charles M. Robertson, air a dheasachadh leis an Dr Jacob King.

B’ e an t-Urr. Teàrlach MacDhonnchaidh (1864–1927) fear de shàr sgoilearan Gàidhlig deireadh na naoidheamh linn deug agus toiseach na ficheadamh linn.

B’ ann bho Shrath Tatha ann an Siorramachd Pheairt a bha e, agus mar mhinistear bhiodh e a’ siubhal mu thimcheall na Gàidhealtachd a dh’àiteachan leithid Arainn, Earra-Ghàidheal, Loch Abar, Siorrachd Inbhir Nis, Siorrachd Narann, Cataibh, Ros an Iar, An t-Eilean Sgitheanach, Diùra agus Ìle, cho math ri Siorramachd Pheairt dham buineadh e fhèin. Airson còrr math is trichead bliadhna, bhiodh MacDhonnchaidh a’ cruinneachadh mion-fhiosrachadh mu ainmean-àite, dualchainnt agus beul-aithris bho mhuinntir nan àiteachan sin aig an robh Gàidhlig. Rinn e seo aig àm nuair a b’ i a’ Ghàidhlig prìomh chànan nan sgìrean, agus bhiodh mòran den fhiosrachadh a chruinnich e, gu h-àraid ainmean-àite, air a chall mura b’ e nan leabhraichean-nòtaichean a dh’fhàg e às a dhèidh.

Tha an leabhar seo a’ toirt còmhla airson a’ chiad uair stuth foillsichte agus neo-fhoillsichte MhicDhonnchaidh mu ainmean-àite. Tha prìomh earrainn an leabhair na dhà phàirt. Tha a’ chiad phàirt a’ gabhail a-steach nan artaigealan ainmean-àite aige a chaidh fhoillseachadh roimhe agus an fheadhainn nach deach fhoillseachadh chun a seo. Anns an dàrna pàirt, gheibhear tar-sgrìobhaidhean de na leabhraichean-nòtaichean aige mu ainmean-àite, agus iad gun fhoillseachadh roimhe. Tha barrachd air ochd mìle gu leth ainm-àite Gàidhlig annta, le beul-aithris a’ buntainn riutha agus nòtaichean cànanach a chlàr e. Tha ro-ràdh cuimseach anns an leabhar a chuireas an obair ann an co-theacsa, agus clàr-amais iomlan cuideachd.

Choisinn an Dr Jacob King PhD aig Oilthigh Dhùn Èideann ann an ainmean-aibhne na h-Alba ann an 2008, agus san aon bhliadhna thòisich e ag obair airson Ainmean-Àite na h-Alba, a’ bhuidheann a tha an urra ri bhith a’ toirt seachad chruthan Gàidhlig ùghdarrasail airson an cleachdadh san t-saoghal phoblach. Tha e na ùghdar air iomadh artaigil mu ainmean-àite, cho math ri colbh ann an duilleag Ghàidhlig an Albannaich. Tha e cuideachd na cho-ùghdar air an t-sreath ‘A’ Ghàidhlig air Aghaidh na Tìre’ le Dualchas Nàdair na h-Alba.

‘An sgoilear Gàidhlig a bu chudromaiche nach cuala sibh a-riamh ‘ainm! Bha an Robasdanach domhainn an sàs ann an obair-rannsachaidh na Gàidhlig, eadar briathrachas, dual-chainntean, agus ainmean-àite. Tha Jake King air saothair air leth a ghabhail os làimh ann a bhith ag ullachadh nan ciadan de dh’ainmean-àite a chruinnich am ministear bho air feadh na Gàidhealtachd. Tha sinn fada na chomain airson an leabhair thomadaich a tha seo, dìleab a mhaireas.’

Dr Dòmhnall Uilleam Stiùbhart, Stiùiriche Cùrsa MSc Cultar Dùthchasach agus Eachdraidh na Gàidhealtachd, Sabhal Mòr Ostaig