Mu Ainmean-Àite na h-Alba

’S e Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) an com-pàirteachas comhairleachaidh nàiseanta airson Ainmean-Àite Gàidhlig ann an Alba. Mar phàirt den obair againn, bidh sinn a’ cleachdadh eòlas ionadail, ealantas eachdraidheil agus prionnsapalan stèidhichte gus riochdan freagarrach de dh’ainmean-àite Gàidhlig a mholadh airson soidhnichean, mapaichean agus stuthan foillsichte eile. Gheibhear a’ bhileag fhiosrachaidh againn an seo.

Is iad amasan agus cuimsean com-pàirteachas AÀA:

  1. Riochdan ùghdarrasail de dh’ainmean-àite Gàidhlig air feadh Alba a dhaingneachadh, le rannsachadh an dà chuid air seann riochdan agus air cleachdadh an latha an-diugh.
  2. Litreachadh cunbhalach Gàidhlig a chleachdadh ann an ainmean-àite.
  3. Cleachdach nan riochdan Gàidhlig seo a bhrosnachadh.
  4. Stòr-data nàiseanta de riochdan Gàidhlig a stèidheachadh.
  5. Stòr-data nàiseanta ainmean-àite Gàidhlig air loidhne a chruthachadh ann an ceumannan.
  6. Brosnachadh is cothrom a thoirt dhan phoball an stòr-data nàiseanta a chleachdadh.
  7. Comhairle a thoirt seachad mu bhriathrachas air soidhnichean anns a bheil ainmean-àite.

’S e stòras meadhanaichte a th’ ann an stòr-dàta nàiseanta AÀA airson ainmean-àite Gàidhlig, agus an fhianais air cùl nam molaidhean, a ghleidheadh is a bhrosnachadh. ’S e goireas oideachail, luachmhor a th’ anns an stòr-data agus ’s e stòras ionmholta a th’ ann airson dualchas eachdraidheil, àrainneachdail agus cànanach na h-Alba.

Tha com-pàirtichean AAA a’ gabhail a-steach cuid de phrìomh eòlaichean agus luchd-cleachdaidh ainmean-àite na Gàidhlig:

Tha AÀA air a ruith le comataidh de riochdairean bho gach com-pàirtiche, agus air a mhaoineachadh sa phrìomh àite le Bòrd na Gàidhlig. Tha an taic seo a’ leigeil le AÀA seirbheisean a thabhann aig cosgais fada nas ìsle. Gheibhear barrachd fiosrachaidh mu na seirbheisean againn an seo.

Mar a thòisich Ainmean-Àite na h-Alba

Ann an 2000 thug An t-Suirbhidh Òrdanais fa-near gun robh cuid de na h-ainmean-àite Gàidhlig air na mapaichean aca ceàrr, agus uaireannan neo-chunbhalach thar nan diofar sgèilean de na mapaichean. Thàinig seo gu bith seach gun deach a’ mhòr-chuid de dh’ainmean nam feartan nàdarra a chruinneachadh san 19mh linn, agus an ath-sgrùdadh a rèir siostam litreachaidh Gàidhlig deireadh nan seasgadan is toiseach nan seachdadan. Chaidh barrachd àth-sgrùdaidh a dhèanamh bhon uair sin.

Chaidh co-chomhairle a chumail le grunn eòlaichean: Dr Roy Wentworth, An t-Oll. Richard A. V. Cox, An t-Oll. W.F.H Nicolaisen, Mgr Iain Friseal, Dr Peadar Morgan, An t-Oll. David Munro, Dr Iain R White agus Dr Simon Taylor. Dh’aontaich iad gum bu chòir dhan t-Suirbhidh Òrdanais Comataidh Comhairleachaidh Ainmean Gàidhlig a chur air bhonn. Chumadh a’ chiad choinneamh san Iuchar 2000.

Anns an t-Samhain 2000 sgrìobh an t-Suirbhidh Òrdanais Poileasaidh Ainmean Gàidhlig (Ùraichte 2015). Tha seo a’ toirt seachad frèam airson cleachdadh an t-Suirbhidh Òrdanais a thaobh ainmean Gàidhlig. Tha duilleagan air làrach-lìn an t-Suirbhidh Òrdanais a tha a’ toirt barrachd mìneachaidh mu cheistean a’ buntainn ri ainmean Gàidhlig sna batharan aca, m.e. Taylor 2005 anns a bheil clàr-mìneachaidh de na h-eileamaidean ainmean-àite Gàidhlig air na mapaichean aca. Tha fiosrachadh cuideachd air an làraich-lìn mu sgaoileadh nan ainmean-àite Gàidhlig. Bhrosnaich an t-Suirbhidh Òrdanais leasachadh Comataidh Comhairleachaidh Ainmean Gàidhlig, ag aithneachadh gum biodh iomadh buannachd an lùib stòr-data ùghdarrasail ainmean-àite Gàidhlig.

Ann an 2003, nuair a thòisich Riaghaltas na h-Alba poileasaidh soidhnichean-rathaid dà-chànanach sa Ghàidhealtachd an Iar, chaidh iarraidh air Comataidh Comhairleachaidh nan Ainmean Gàidhlig na h-ainmean Gàidhlig a rannsachadh airson nan soidhnichean.

Ann an 2005, ghabh an t-Suirbhidh Òrdanais prògram pìolatach os làimh gus na h-ainmean-àite Gàidhlig san dàta aca ath-sgrùdadh is ùrachadh. Chuir builean a’ phrògraim phìolataich seo fios ri obair-leasachaidh air  Poileasaidh nan Ainmean Gàidhlig, gus dèanamh cinnteach gun robh cunbhalachd sna h-ainmean thar batharan an t-Suirbhidh Òrdanais.

Mar a bha dreuchd Comataidh Comhairleachaidh nan Ainmean Gàidhlig a’ leudachadh, chaidh àth-structaradh ann an 2006 gus com-pàirteachas Ainmean-Àite na h-Alba a chruthachadh. Bha iarrtasan a’ sìor thighinn gu AÀA gus rannsachadh a dhèanamh air ainmean-àite Gàidhlig airson soidhnichean sràide, togalaich is ceuma dà-chànanach, agus comhairlean is buidhnean poblach eile a’ cur nam Planaichean Cànain Gàidhlig aca an gnìomh. Ann an 2008 bha dithis luchd-obrach aig AÀA, Manaidsear Pròiseict agus Neach-rannsachaidh. Ann an 2010, chaidh stòr-data nàiseanta ainmean-àite Gàidhlig AÀA a chur air bhog air loidhne agus thathar ga ùrachadh fhathast. Bho 2012 tha AÀA air grunn leabhranan a sgrìobhadh ann an com-pàirteachas le Dualchas Nàdair na h-Alba agus Soillse, gach leabhran a’ coimhead air sgìre shònraichte ann an Alba. Ann an 2015 bhuannaich AÀA Duais Choimhearsnachd, Dualchais is Turasachd aig Duaisean Gàidhlig na h-Alba airson an treas leabhran aca le Dualchas Nàdair na h-Alba, ‘A’ Ghàidhlig air Aghaidh na Tìre, Ainmean-Àite an t-Sratha, An t-Eilean Sgitheanach’.