An seo gheibhear beagan cùl-fhiosrachaidh air cuid de na daoine as cliùitiche ann an rannsachadh ainm-àite, a bharrachd air liosta de na prìomh thùsan rannsachaidh againn.
Fransaidh C. Diack (1865-1939)
B’ e sgoilear Gàidhlig a bh’ ann an Diack a rinn a’ mhòr-chuid den obair rannsachaidh aige taobh a-muigh àrainneachd an oilthighe. Chruinnich e an t-uamhas stuth cudromach mu dhual-chainntean agus ainmean-àite Gàidhlig bho na 1910an gu na 1930an agus chaidh iomadh artaigil fhoillseachadh ann an Scottish Gaelic Studies, Etudes Celtique agus pàipearan-naidheachd. Nuair a bha e nas aosta thug a bheachd gur e cànan Q-Ceilteach a bh’ ann an Cruithnis, agus athair-chànain do Ghàidhlig an latha an-diugh, droch bhuaidh air a chliù, gu sònraichte am measg sgoilearan ainm-àite. Tha seo mì-fhortanach oir bha na stuthan tùsail a chruinnich e aig fìor àrd-inbhe, agus air an cruinneachadh bho “the last generation of Gaelic speakers possessing a sure grip of the place-names in their true form”.
Tha an làmh-sgrìobhainn aige ann an Cruinneachaidhean Eachdraidheil Oilthigh Obar Dheathain. ’S e leabhar-nòtaichean a th’ ann an MS2276 air a thar-sgrìobhadh le W. M. Alexander ann an 1957 bho chairtean a tha a-nis air chall.
Alasdair MacBheathain (1855-1907)
Gheibhear fiosrachadh mionaideach mu bheatha MhicBheathain an seo. Sgrìobh MacBheathain iomadh artaigil air ainmean-àite agus ann an 1922 chaidh am foillseachadh mar leabhar, ‘Place-names, Highlands and Islands of Scotland’.
Teàrlach M. MacDhonnchaidh (1864–1927)
B’ e sgoilear Gàidhlig a bh’ ann am MacDhonnchaidh agus tha e aithnichte an-diugh airson a chuid artaigilean mu Dhual-chainntean Gàidhlig san Celtic Review agus na Transactions of the Gaelic Society of Inverness. B’ e ministear a bh’ ann san Eaglais Shaoir airson a’ mhòr-chuid dhe bheatha, agus chuir e seachad a bheatha inbheach a’ cruinneachadh stuthan Gàidhlig mu ainmean-àite, beul-aithris is dual-chainnt bho luchd-labhairt ionadail. Gu mì-fhortanach chan eil fhios cò bh’ anns an luchd-fiosrachaidh aige. San àbhaist bhiodh e a’ clàradh an ainm ann an litreachadh gnàthasach Gàidhlig (bhon àm), ach uaireannan bheireadh e stiùireadh fuaimneachaidh seachad cuideachd. Tha an cruinneachadh de na làmh-sgrìobhainnean aige a-nis ann an Leabharlann Nàiseanta na h-Alba fon tiotal Robertson Collection MS357-483 (tha stuthan cuideachd san Carmichael-Watson Collection aig Oilthigh Dhùn Èideann).
Uilleam S. MacBhatair (1865-1948)
Bha MacBhatair na ùghdar air iomadh leabhar is artaigil mu ainmean-àite agus ’s dòcha gur e an neach as cudromaiche ann an eachdraidh ainmean-àite na Gàidhlig. Bha e na thidsear an toiseach, agus b’ e an dàrna Cathraiche aig Roinn na Ceiltis ann an Oilthigh Dhùn Èideann, ann an 1915. ’S e The Place-names of Ross and Cromarty 1904 agus The Celtic Place-names of Scotland 1928 an dà sgrìobhadh as cudromaiche aige. Dh’fhàg e cuideachd grunn leabhraichean-nòtaichean den obair-raoin aige air ainmean-àite agus stuthan eile san Carmichael Watson Collection aig Oilthigh Dhùn Èideann. Faic an seo airson barrachd fiosrachaidh.
Clàr-leabhraichean Coitcheann
- Cox, Richard A. V., 1991, Brìgh nam Facal (Gairm Publications, Glasgow).
- Cox, Richard A. V., 1997, Modern Scottish Gaelic Reflexes of Two Pictish Words: *pett and *lannerc, Nomina 20, 47-58.
- Cox, Richard A. V., 2007, The Development of Old Norse -r(-) in (Scottish) Gaelic ‘Language Contact in the Place-Names of Britain and Ireland’, Edited by Paul Cavill and George Broderick (English Place-Name Society, Nottingham).
- Grannd, Seumas, 2013, Gàidhlig Dhùthaich MhicAoidh (Taigh na Gàidhlig, Mhealanais).
- Ordnance Survey, Gaelic Place-names
- Taylor, Simon 2005, Guide to Gaelic Origins of Place Names in Britain
- GOC 2009, Gaelic Orthographic Conventions 2009
Cuid de Thùsan Làmh-sgrìobhainn Earbsach airson Riochdan Ainmean Gàidhlig
- Diack, F. C., 1954, MS2276, unpublished manuscript in Aberdeen Special Collections of Diack’s field work, compiled by W. M. Alexander.
- Dieckhoff, H. C., A pronouncing dictionary of Scottish Gaelic: based on the Glengarry dialect W. & AK Johnston, limited, 1932.
- Robertson, C. M., c.1895-1927 Robertson Collection in the National Library of Scotland
- Watson, W. J., 1900-1948 Topographic Material in the Carmichael Watson Collection in the University of Edinburgh Library.
Cuid de Thùsan Earbsach airson Obair Sgoilearach
Airson liosta de dh’fhoillseachaidhean ro 1989, faic A Reader’s Guide to the Place Names of the United Kingdom. Spittal & Field, J., 1990. Faic cuideachd Clàr-leabhraichean Commun Ainmean-Àite na h-Alba.
- Alexander, W. M., The Place-names of Aberdeenshire. Aberdeen, 1952.
- Barrow. G. W. S., ‘The Uses of Place-names and Scottish History – Pointers and Pitfalls’, in The Uses of Place-Names, ed. S. Taylor. St Andrews Scottish Studies Institute, 1998, 54–74.
- Beveridge, E., The ‘Abers’ and ‘Invers’ of Scotland. Edinburgh, William Brown, 1923.
- Black, G. F., The Surnames of Scotland: Their Origin, Meaning and History. Birlinn Ltd, 1998.
- Borgstrøm, C. H., A linguistic survey of the Gaelic dialects of Scotland, 1940.
- Cox., Richard. A. V., The Gaelic Place-names of Carloway. Isle of Lewis, 2002.
- Cox, Richard A. V., 2022, Ainmean Tuineachaidh Leòdhais I & II (Clann Tuirc, Perthshire).
- Dwelly, E., The illustrated Gaelic-English dictionary. Gairm Publications, 1912.
- Henderson, G., The Norse Influence on Celtic Scotland. James MacLehose and Sons, 1910.
- King, J., Scottish Gaelic Place-names: The Collected Works of Charles M. Robertson, Clò Ainmean-Àite na h-Alba, 2019
- MacLean, R., The Gaelic Place Names and Heritage of Inverness. Culcabock Publishing, 11 2004.
- Nicolaisen, W.F.H., Scottish place-names: their study and significance. B. T. Batsford Ltd, 1976.
- Stahl, A. B., ‘Place-Names of Barra in the Outer Hebrides’, unpublished Ph.D., University of Edinburgh, 1999.
- Taylor, S., with Márkus, G., The Place-Names of Fife, volumes 1-5. Shaun Tyas, Donington, 2006-2012.
- Watson. A., and Allan, E., The Place Names of Upper Deeside. Aberdeen University Press, Aberdeen, 1984.
- Watson, W. J., Place-Names of Ross and Cromarty. Inverness 1904.
- Watson, W. J., The History of the Celtic place-names of Scotland. Birlinn, 1926, repr. 2004.
- Watson, W. J., Scottish Place-Name Papers. Steve Savage, Edinburgh, 2002. (Reprints of earlier articles.)
Cuid de Thùsan Earbsach airson Riochdan Tràtha
- ALI: Acts of the Lords of the Isles 1336-1493, eds. Jean Munro and R. W. Munro, SHS 1986
- Brechin Reg.: Bannatyne Club, editor. Registrum Episcopatus Brechensis. Aberdeen, 1856.
- ER: The Exchequer Rolls of Scotland, ed. J. Stuart and others (Edinburgh 1878–1908).
- Moray Reg.: Bannatyne Club, editor. Registrum Episcopatus Moraviensis. Edinburgh, 1837.
- RMS: Registrum Magni Sigilli Regum Scottorum, ed. J. M. Thomson and others (Edinburgh 1882–1914).
- http://maps.nls.uk/ [Tha beartas mhapaichean is theacsaichean eachdraidheil an seo; gu h-àraid inntinneach tha feadhainn an t-Suirbhidh Òrdanais, Pont, Blaeu is Roy.]