Ainmean Àlainn Annasach

Is mise Michaela Strick agus tha mi nam oileanach aig Sabhal Mòr Ostaig. Tha mi air a bhith ag ionnsachadh Gàidhlig airson bliadhna gu leth a-nis agus thàinig mi dhan Eilean Sgitheanach san t-Sultain an-uiridh airson an Cùrsa Comais a dhèanamh. Tha mi a’ dèanamh an Greis Gnìomhachais agam aig Ainmean-Àite na h-Alba oir is toigh leam rannsachadh (tha mi a’ smaoineachadh gu bheil e coltach ri a bhith nad lorg-phoileas).

Bha mi air bhioran nuair a chaidh innse dhomh gum b’ urrainn dhomh am pròiseact beag agam fhìn a dhèanamh a tha a’ cruinneachadh timcheall air trithead ainm-àite taobh a-staigh Pàirc Nàiseanta A’ Mhonaidh Ruaidh agus a’ faighinn a-mach mu chruth Gàidhlig nan ainmean. Chaidh sealltainn dhomh mar a chleachdas mi na mapaichean eadar-ghnìomhach air làrach-lìn AÀA. Bha na mapaichean sin gu math cuideachail ann a bhith a’ lorg àiteachan. Às dèidh dhomh liosta a chuir ri chèile, thòisich mi le bhith gan coimhead suas ann an grunn leabhraichean leithid ‘Scottish Gaelic Place-Names’, ‘The Place-Names of Aberdeenshire’, ‘Celtic Place-Names of Scotland’, ‘The Place Names of upper Deeside’ , ‘Scottish Place-Names’ agus ‘Place-Names, Highlands and Islands of Scotland’. Bha seo gu math inntinneach oir ann an cuid de chùisean bha sgrìobhadairean a’ dol an aghaidh a chèile nuair a thàinig e gu cruth Gàidhlig an ainm oir bha iad den bheachd gu robh an t-ainm-àite a’ tighinn bho dhiofar fhaclan. Dh’fheuch mi cuideachd ris na h-ainmean a lorg anns na OS Name Books agus air seann mhapaichean ach mar as trice cha robh mòran fiosrachaidh ùir ann oir b’ e sin na h-àiteachan a bha ùghdaran nan leabhraichean gu h-àrd a’ coimhead cuideachd. Bha na seann mhapaichean caran doirbh a chleachdadh, gu sònraichte mapa Pont. Chan e fìor mhapa a th’ ann ach grunn dhuilleagan air an do tharraing e mar eisimpleir abhainn agus na bailtean air an abhainn, no beinn. Bha e doirbh dhomh na dealbhan aige a dhèanamh a rèir fìor mhapa.

Rinn mi beagan ath-sgrìobhadh de liostaichean làmh-sgrìobhte le ainmean-àite cuideachd. Chaidh sin a dhèanamh gu sgiobalta agus cha robh ach cuid dhiubh duilich a leughadh. Taing do Covid, fhuair mi cothrom pàirt a ghabhail ann an co-labhairt air-loidhne le Comann Ainmean-Àite na h-Alba mu “Ainmean Tuathanas agus mar a thàinig an cruth-tìre Gàidhlig ann am paraiste Cille Chuimein, Na Rannaibh, Gall-Ghàidhealaibh”. Bha òraidean eile ann mu “Ainmean-àite bho Cnòideart gu Muideart, molaidhean triantanachaidh: microtoponyms, fìor bheatha agus sgeulachdan àrda” anns A’ Chomraich, “Leabhraichean Ainm an t-Suirbhidh Òrdanais” agus taisbeanadh ioma-mheadhain “Gu far am faodadh e dragh a ghabhail” mu Armadal anns an Eilean Sgitheanach, Armadale ann an Lodainn an Iar agus Armidale ann an Astràilia. Bha seo uabhasach inntinneach.

B’ e an ath phròiseact beag agam liosta de dh’ainmean-àite bhon dàn Na Lochlannaich an Ìle le Uilleam Mac Dhunleibhe a chur air-dòigh agus sgrìobhadh na h-ainmean anns a’ Bheurla mas urrainn dhomh an lorg. Tha an dàn gu math duilich a leughadh agus tha an litreachadh neònach. Aig amannan chaidh an dearbh fhacal sgrìobhadh ann an diofar dhòighean.

Bha cola-deug gu math inntinneach agam. Cha robh mi an dùil gum biodh an cuspair cho inntinneach. Chòrd an ùine ruim gu mòr agus tha mi a ’toirt taing do Eilidh agus Jake airson cead a thoirt dhomh sealladh fhaighinn air na bhios iad a’ dèanamh.